Sürüş güvenliğinin olmazsa olmazlarından sayılan dikiz aynası, günümüzde birçok araç teknolojisi ile desteklenmekte ve gelişmektedir. Peki, bu önemli parça hayatımıza nasıl girmiştir? Aslında 1911 yılında icat edilen dikiz aynası, 1960’lı yıllara kadar yollarda görmeye alışık olunmayan bir araç parçasıdır; hatta gerekli bile görülmez. Sebebi, dikiz aynasının tarihi ve özelliklerinde gizli. Gelin “Dikiz aynası nedir?” sorusunu cevaplarken, merakımızı da giderelim!
Dikiz Aynası Nedir?
Genellikle aracın içindeki orta aynayı nitelendirmek için kullanılsa da esasen “dikiz aynası” arabadaki iç ve dış mekan aynalarının hepsini kapsayan bir kavramdır; yani yan aynalar da teknik olarak dikiz aynası sayılır. Trafikte manevra asistanı gibi görev yaparak, arkada-yanda bulunan yayaların ve araçların sürücü tarafından görülmesini sağlar. Böylece şerit değiştirmek, sollama yapmak ya da en ufak bir manevra dahi daha kolay hale gelir.
Dikiz Aynası Ne İşe Yarar?
- Orta dikiz aynaları, arkadan gelen araçla aradaki mesafeyi kontrol etmek için kullanılır.
- Geri görüş kamerasına sahip olmayan araçlarda, geriye doğru yapılan manevralarda sürücüye yardımcı olur.
- Sağ ve sol dikiz aynaları ise kavşaklarda, dönüşlerde ve şerit değiştirirken sürücülerin yolun durumu hakkında bilgi sahibi olmasını sağlar.
- Çevredeki araç ve yaya hareketliliğinin sürücü tarafından kontrol edilmesine yardımcı olur.
- Ayrıca, kör nokta aynaları ile desteklendiğinde trafik üzerinde ciddi bir hakimiyet sağlar.
Kör Nokta Aynası Nedir?
Sürüş güvenliği için araçların dikiz aynasına sahip olmasının zorunlu olduğuna ve faydalarına yukarıda değindik. Kör nokta aynaları ise, araçlarda bulunması zorunlu olmayan yardımcı aynalardır ve dikiz aynalarının görüş açısını arttırarak kör noktaların da görülebilmesini sağlarlar. Genellikle sağ ve sol dikiz aynalarının üzerine monte edilen kör nokta aynaları hem trafik hakimiyetini arttırır hem de uzun araçların görüşünü yükseltir. Böylece yalnızca sürücünün değil, trafikteki motosiklet sürücülerinin ve yayaların da güvenliğini sağlar.
Dikiz Aynası Nasıl İcat Edildi?
Günümüzde opsiyonel bir seçenek olmaktan çıkıp sürüş güvenliğinin olmazsa olmazlarından biri haline gelen dikiz aynası, hayatımıza bir yarış teknolojisi olarak girmiştir. Günümüzde şerit takibi yapan, kendi kendine buğu gideren, otomatik karartma teknolojisine sahip olan dikiz aynalarının ,tarihi 1911 yılında gerçekleşen Indy 500 yarışına dayanmaktadır; tabii ki çok daha büyük ve teknoloji yoksunu hali ile!
Yarış pilotu Ray Harroun, 1911 yılında katıldığı Indianapolis yarışında kullandığı Marmon Wasp’ın kaportasına tarihin ilk “dikiz aynası” nı monte etmiş ve bu sayede yarışı kazanmıştır. Dikiz aynası sayesinde ikinci bir takım üyesine ihtiyaç duymayan Harroun, önemli bir ağırlık faktöründen kurtulmuş ve bu sayede çok daha yüksek hızlara çıkabilmiştir. Hatta yarıştaki en yüksek hıza ulaşabilen araç da tabii ki dikiz aynalı Marmon Wasp olmuştur.
Dikiz aynalarının yarışlarda sağladığı avantaj üst üste kanıtlandıkça kullanımı da artmıştır ve 1921 yılında, mühendis Elmer Berger “Cop-Stopper” kapı aynası için patent başvurusunda bulunmuştur. Ancak, araba şirketleri uzun bir süre boyunca fabrika çıkışında dikiz aynası sunmamıştır; yani dikiz aynaları bir süre daha opsiyonel parçalar olarak kalmaya devam etmiştir. Sonuçta neden tek ya da çift şeritli yollarda dikiz aynasına ihtiyaç duyulsun ki? Tâ ki 1960’lı yıllarda Amerika ve Avrupa’da peş peşe çıkan otomotiv yasalarına kadar. 60’lı yılların ardından zorunlu tutulan dikiz aynaları, dünyanın her yerinde hızla yayılmış ve sürüş güvenliğinin olmazsa olmazı olarak yasal düzenlemelere tabii tutulmuştur.
Araç Terimleri Sözlüğü‘müzü takip ederek, arabalarda kullanılan teknolojiler ve tarihleri hakkında daha fazla bilgiye ulaşabilirsiniz.
Sıkça Sorulan Sorular
İlk dikiz aynası 1911 yılında, yarış pilotu Ray Harroun tarafından kullanılmıştır. Marmon Wasp kaportasına monte edilerek kullanılan bu ayna, tarihteki ilk dikiz aynası sayılır.
Dikiz aynasının görüşünü arttırmanın en iyi yolu, araca kör nokta aynaları ekletmektedir. Böylece, dikiz aynalarının yeterli olmadığı alanlar da görülebilir.
Aracın sağ ve solunda bulunan dış aynaların ismi de tıpkı iç-orta ayna gibi “dikiz aynası” dır. Ancak, halk arasında bu kelime genelde yalnızca iç aynayı nitelemek için kullanılır.