Termostatın ne olduğunu ve nasıl çalıştığını evlerimizden biliyoruz. Peki ya otomobillerdeki termostat ne işe yarıyor? Esasında oto termostatlar evlerimizdekinden oldukça farklı; çünkü araç içindeki ısıyı değil, motor suyu sıcaklığını kontrol altında tutmak için kullanılıyor ve motorun düzgün çalışmasına yardımcı oluyorlar. Araba.com olarak Sürücü Rehberi‘mizin bu yazısında, “Oto termostat nedir, termostatın görevleri nelerdir ve nasıl çalışır?” sorularını sizler için yanıtladık. Hazırsanız, başlayalım!
Termostat Nedir?
Isı kontrolü sağlayan sistemlere termostat adı verilir; araçlarda kullanılan termostatlar da tıpkı evlerde kullanılanlar gibi ısı kontrolünü sağlar ve aşırı ısınmayı engeller. Ancak, söz konusu oto termostatlar olduğunda bahsedilen ısı aracın içindeki kabin sıcaklığı değildir; motor suyunun sıcaklığıdır.
Motorun sağlıklı bir şekilde çalışabilmesi için termostat, motor suyu sıcaklığını kontrol altında tutar ve hem motorun daha verimli çalışmasını sağlar hem de arızalanmasını engeller. O halde, gelin birlikte termostatın ne işe yaradığına daha detaylı bakarak, işlevini kavrayalım.
Oto Termostat Ne İşe Yarar?
Motor suyu ısınmadan antifriz‘in devridaim yapmasını engellediği ve ısındığında devridaim yapmasını sağladığı için oto termostat aşağıdaki faydaları da sağlamış olur:
- Motorun ısınma süresini kısaltır ve böylece, yakıt verimliliği artar.
- Motor suyunun fazla ısınmasını engelleyerek, motor ve aksamlarının zarar görmesini önler.
- Motor suyunu optimal sıcaklıkta tutarak motorun daha verimli çalışmasını sağlar.
- Aracın aşırı ısınan motor suyu yüzünden hararet yapmasını engeller.
- Webasto‘lu araçlarda webasto ile çalışarak kabin içi ısı dengesinde de rol alır.
Peki, oldukça basit bir parça olan termostat bu görevleri nasıl yerine getiriyor?
Termostat Nasıl Çalışır?
Oto termostatları da birbirinden farklıdır; ancak, çalışma prensipleri temelde aynıdır. Esasen valfler ve içi sıvı dolu termostat silindirleri sayesinde çalışan termostatlar arasındaki farklar sıcaklık limitleri üzerinden oluşur. Örneğin, ısı toleransı daha yüksek olan araçlarda termostat sıvısının genleşmesi 89 derecede gerçekleşirken, ısı toleransı düşük olan araçlarda 75 derece civarında gerçekleşir; böylece optimal sıcaklık sağlanmış olur. İdeal sıcaklığın sağlanması ve kontrol edilebilmesi için termostat sırasıyla aşağıdaki görevleri yerine getirir:
- Termostat silindirleri içinde bulunan yağ, motor suyu belli bir sıcaklığa ulaşana kadar genleşmez; böylece valf kapalı kalır ve motor soğutma sıvısı devridaim yapmayarak, motor suyunun hızlıca ısınmasını sağlar.
- Motor belli bir sıcaklığa ulaştığında ise termostat içindeki yağ da genleşmeye başlar ve valfı iterek açılmasını sağlar.
- Valfın açılmasıyla birlikte, motor soğutma sıvısı motor bloğundan geçer ve devridaim etmeye başlar.
- Motor soğutma sıvısının devridaim etmesi sayesinde, motor suyunun aşırı ısınması engellenir ve optimal ısı korunur.
- Araç çalışmadığında, termostat içindeki yağ da soğur ve valfi kapatarak devridaimi engeller.
İşte “Termostat nasıl çalışır?” sorusunun cevabı bu kadar basit! Ancak, termostat arızasının sonuçları maalesef sanıldığı kadar basit ya da önemsiz değil. Bu nedenle, gelin birlikte termostat arızasının belirtilerine de hızlıca bir göz atalım ve hangi durumlarda aracı servise götürmeliyiz görelim.
Termostat Arızası Nasıl Anlaşılır?
Termostat arızası belirtileri:
- Aracın hararetinin düşük olması
- Motor suyunun aşırı ısınması ve hararet yapması
- Araç çalıştırıldığında motorun geç ısınması
- LPG’li araçlarda, LPG’ye geçiş süresinin uzaması
- Yakıt tüketiminin artması
- Conta yanması
Oto Termostatı Arızalanırsa Ne Olur?
Esasında termostat arızası, termostatın (valfin) ya açık ya da kapalı kalması olarak tarif edilebilir. Açık kaldığında, motor soğutma sıvısı araç çalışır çalışmaz davridaime başlar ve motor suyu geç ısınır; bu nedenle de aracın yakıt tüketimi artar. Bir diğer senaryo olan termostatın kapalı kalması ise motor soğutma sıvısının devridaimi engellendiği için motor suyunun kontrolsüz ısınmasına ve motora, motor aksamlarına zarar vermenin yanı sıra aracın hararet yapmasına neden olur.
Ancak, eğer aracınızın muayene ve bakımlarını aksatmıyorsanız, bu tarz termostat arızaları ile karşılaşmanız pek mümkün değil. Zaten termostatlarda en sık görülen sorun da termostatta kaçak olmasıdır ve kaçağın nedenine bağlı olarak, yama ya da termostat değişimi ile arıza kolayca giderilir.
Aracınızda bulunan sistemlerin çalışma prensipleri hakkında daha fazla bilgiye ulaşmak için Araç Bakımı Rehberi‘mizi takip etmeyi unutmayın!
Sıkça Sorulan Sorular
Antifriz olarak da bilinen motor soğutma sıvısının devridaime başlaması için, termostat içindeki yağın genleşmesi ve valfin açılmasını sağlayarak, antifrizin motor bloğuna geçişine izin vermesi gerekir.
Oto termostatları, motor suyunun ısısını kontrol altında tutar. Hem araç çalışırken motor suyunun hızlıca ısınmasını sağlar hem de sıcaklığı kontrol altında tutarak aşırı ısınma ve harareti engeller.
Evet. Termostat kaçağı motor ve aksamlarında ciddi sorunlara neden olabildiği gibi aracın performansının düşmesinden ve yakıt tüketiminin artmasından da sorumludur.