Acil durumlarda sürücülerin kurtarıcılarından biri de stepne. Peki, stepne nedir? Esasında yalnızca geçici kullanıma uygun yedek araç lastikleri anlamına gelen stepne, normal araç lastiklerinden oldukça farklıdır; üstelik stepne ile seyahat etmek, tehlikelidir. Bu nedenle, gelin Sürücü Rehberi‘mizin bu yazısında stepne çeşitleri ve sürüş güvenliği için stepne seçerken dikkat edilmesi gerekenleri birlikte inceleyelim!
Stepne Nedir?
İstetme ismiyle de bilinen stepne, “yedek araç lastiği” anlamına gelmektedir. Araçlarda fabrika çıkışında bulunan yedek lastiklerin yanı sıra sürücü tarafından alınan yedek lastiklere de stepne adı verilir. Ancak, yalnızca acil durumlarda ve geçici süre ile kullanılmak üzere bulunan stepneler, normal araç lastikleri ile karıştırılmamalıdır; çünkü stepneler, uzun süreli kullanıma uygun değildir ve trafikte, özellikle yüksek hızlarda ciddi güvenlik sorunlarına neden olabilir.
Stepne ile Normal Lastik Arasındaki Farklar
Stepnenin normal araç lastikleri ile karıştırılmaması gerektiğine yukarıda değindik. Peki, neden? Öncelikle tabii ki “sürüş güvenliği” için; ama gelin stepnenin neden güvenli olmadığını anlamak için normal araç tekerlerinden farkına bakalım!
- Stepneler, normal araç lastiklerine kıyasla daha küçük boyutludur.
- Ayrıca, derinlik ve yanak genişlikleri de daha azdır.
- Araçta hâlihazırda takılı olan tekerlerin lastik basıncı hemen hemen aynı ve kontrol altında olsa da, stepneler güneşe daha az maruz kaldığı için basınçları ciddi anlamda farklı olabilir.
- Araçta takılı olan lastiklerin rot-balans ayarı yapılsa da stepne takıldığında bu durum geçerli değildir; yani stepne kullanılan süre boyunca aracın rot-balans ayarının yapılmadığını var sayabiliriz.
Yukarıda sıralanan nedenler de göstermektedir ki stepne ile normal lastik arasındaki farklar azımsanamayacak kadar çoktur ve stepne takılı iken aracın denge, yol tutuşu, manevra kabiliyeti gibi becerilerinde ciddi düşüş olur.
Stepne Her Araçta Bulunur mu?
Eskiden birçok ülkenin otomobil standartları arasında stepne zorunluluğu da bulunuyordu; bu nedenle, araçların fabrika çıkışlı hallerinde orjinal stepneler de mevcuttu. Ancak, günümüzde maalesef birçok ülkede bu zorunluluk kalktı ve otomobil üreticileri arabaları stepnesiz de teslim etmeye başladı. Bu tercihin arkasında ise 3 ana neden var:
- Araçlara stepne koymak, otomobil üreticileri için ekstra maliyet demektir.
- Stepne araç ağılığını belli oranda arttırır ve aracın performans değerlerinde az da olsa düşüşe neden olur.
- Birçok sürücü için araç alırken bagaj kapasitesi de önemli bir ölçüttür ve orjinal stepneler ciddi anlamda bagaj hacmi kaybına neden olur.
Bu 3 ana neden dolayısıyla, otomobil üreticileri zorunlu olmadıkları ülkelerde araçlara stepne ekleyerek teslim etmeyi bırakmaya ve stepne yerine lastik tamir kitleri koymaya başladı. Ancak Jeep gibi off-road’ta sıklıkla tercih edilen markalar hâlâ modellerini stepne ile teslim etmeyi sürdürüyor.
Stepnesiz Araç Muayeneden Geçer mi?
Esasında aracın muayeneden geçebilmesi için stepne şarttır; üstelik stepne olmayışı “ağır kusur” kapsamındadır ve yeniden vize işlemi gerekir. Ancak, yukarıda da açıkladığımız gibi artık otomobil üreticileri araçları stepne ile teslim etmek yerine, lastik tamir kiti ile teslim etmeyi tercih etmektedir. Bu tarz otomobillerde stepne yerine lastik tamir kiti de muayeneden geçmek için yeterlidir. Peki, hangi stepney çeşidi tercih edilmelidir?
Stepne Çeşitleri
Öncelikle belirtmek isteriz ki muayenede aracınızın stepne çeşidi önemli değildir. Ancak, piyasadaki stepne çeşitlerini ve özelliklerini bilmek ve ona göre tercihte bulunmak, zorunlu durumlarda sürüş güvenliğiniz için önemlidir. Stepne çeşitleri:
- Tam boy uyumlu stepne
- Tam boy uyumlu olmayan stepne
- Tam boy geçici stepne
- Kompakt / Katlanır geçici stepne
Tam Boy Uyumlu Stepne
Tam boy uyumlu stepne, aracın geri kalan lastikleri ile aynı büyüklük ve özellikteki stepneleri ifade eder. Stepne kullanırken ortaya çıkan tehlikeleri en aza indirmek için, tam boy uyumlu stepne tercih edilmelidir. Böylece, rot-balans ayarının yapılmaması gibi tehlikeler ortadan kalkmasa da lastikler arasındaki çap, derinlik ve yanak genişliği farkından kaynaklanan riskler ortadan kalkar. Tam boy uyumlu stepne kullanmanın dezavantajı ise bu stepnelerin boyut olarak daha büyük olduğu için bagaj hacmini azaltması ve büyük tekerli araçlarda yakıt tüketimini arttırmasıdır.
Tam Boy Uyumlu Olmayan Stepne
Bu stepne çeşidi ise isminden anlaşılacağı üzere aracın geri kalan tekerleri ile aynı boya sahip olsa da ağırlık, yanak genişliği gib özellikleri farklıdır. Tam boy uyumlu stepne ile karşılaştırıldığında daha güvensiz olsalar da hafif olmaları, yakıt tüketimini daha az arttırmalarını sağlar; bagajda kapladıkları alan ise aynıdır. Bu nedenle, aracın orjinal lastikleri çok ağır değilse, tam boy uyumlu olmayan stepne kullanmanın sağladığı bir avantaj yoktur ve tam boy uyumlu stepne kullanmak daha doğru bir seçim olacaktır.
Tam Boy Geçici Stepne
İsminden de anlaşılacağı üzere, bu stepne çeşidi de boyut olarak orjinal tekelerle aynıdır; ancak daha hafiftir ve diş derinliği daha azdır. Bu nedenle, yalnızca geçici süre ile yani en yakın serviste uyumlu bir lastik takılana kadar kullanılmaya uygundur. Sürücüye sağladığı avantajlar ise hafifliği nedeniyle büyük tekerli araçlarda yakıt tüketimini daha az etkilemesi ve fiyat olarak daha uygun olmasıdır.
Katlanır Geçici Stepne
Bagaj alanı yetersiz olan ya da bagaj hacminden feragat etmek istemeyen sürücüler tarafından tercih edilen katlanır geçici stepneler, çok daha küçük boyutludur ve araç üreticileri tarafından onaylanmış olsalar da zorunlu durumlar hariç tercih edilmemesi gereken ürünlerdir. Nedeni ise bu stepnelerin ABS, yol tutuşu, çekiş kontrolü gibi sistemleri olumsuz etkilemesidir. Eğer araçta katlanır geçici stepne varsa ve yakınlarda lastik değişimi yapılabilecek uygun bir servis yoksa, stepneyi takmak ve uzun süre kullanmak yerine çekici çağırmak daha doğru bir tercih olabilir.
Dilerseniz, Lastik Boyutları Ne Anlama Geliyor? yazımzıdan da yardım alabilirsiniz.
Stepne Ne Kadar Kullanılabilir?
Stepnenin yalnızca geçici süre ile kullanılması gerektiğini, aksi takdirde sürüş güvenliğini tehlikeye attığını yukarıda da belirttik. Peki, stepne kaç km kullanılabilir? Bu sorunun en doğru cevabı “Olabildiği kadar az.” olsa da stepne ile ortalama 50 km seyahat edilebilir. 80 km’nin üzerinde stepne ile seyahat etmek ise önerilmez. Bu nedenle, aracın lastiği patladığında 80 km içinde lastik değişimi yapılabilecek bir alan yoksa stepne takmak yerine çekici çağırmak daha doğru olabilir.
Sıkça Sorulan Sorular
Evet, aracın muayeneden geçebilmesi için stepne bulundurmak zorunludur. Ancak araçta lastik tamir kiti varsa stepne olmasına gerek yoktur.
Stepnesi olmayan araçlar, ağır kusurlu sayılır. Araçta stepne ya da lastik tamir kitinden birinin olması muayeneden geçmek için şarttır.
Eskiden birçok ülkede stepne zorunluluğu olduğu için araçlar fabrika çıkışında stepne ile geliyordu. Ancak, bu zorunluluğun birçok ülkede kalkması ile otomobil üreticileri, sıfır otomobilleri stepne yerine lastik tamir kiti ile teslim etmeyi tercih etmeye başladı.