Rot Balans Ayarı Nedir, Nasıl Yapılır ve Ne İşe Yarar?

Sürücü Rehberi‘mizin yeni yazısında sizinle güvenlik ve konforun olmazsa olmazı rot balans ayarını inceleyeceğiz. Aracın dengesini sağlayan ve özellikle yüksek hızlarda kaza riskini azaltan rot ve balans ayarlarının tüm detayları bu yazımızda! Rot balans ayarı nedir, nasıl yapılır ve bozulduğu nasıl anlaşılır? Hadi tüm sorularınızı cevaplayalım!

Rot Ayarı Nedir?

Rot aslında direksiyon mafsalı ve tekerlekteki rot başı arasındaki bağlantıyı sağlayan demir çubuğa verilen isimdir ve aracın tekerleklerinin doğru hizalanmasını sağlar. Rot ayarı ise bir hizalama işlemidir; yani tekerler arasındaki açı ve uzunluğun doğru seviyeye getirilmesi ve boşluğunun alınmasıdır. Böylece direksiyon bir yöne çevrildiğinde tekerler de o yöne döner.

Rot Ayarının Bozulduğu Nasıl Anlaşılır?

• Araç sağa ya da sola çekiyorsa
• Dönüşlerde tekerlerden ses geliyorsa
• Hız arttığında direksiyon titriyorsa
• Lastik yanları, tabana kıyasla daha fazla aşınıyorsa
• Direksiyonu tam çevirdiğinizde teker sonuna kadar dönmüyor, arada boşluk kalıyorsa aracınızın rot ayarı bozulmuş olabilir.

Ayrıca, rot ayarı bozulduğunda süspansiyonlar üzerindeki yük artacağı için yol tutuşu da azalır. Rot ayarı bozuksa yüksek hızlarda direksiyon hakimiyetini kaybetme, ani teker patlaması, aracın yoldan çıkması ya da savrulması gibi ciddi riskler de söz konusudur. Bu nedenle, rot ayarının bozuk olup olmadığına dikkat edilmelidir. Rot ayarını yakın zamanda yaptırmış olsanız dahi tekerin kaldırım vb. alanlara çarpması, aracın çukura düşmesi gibi durumlar nedeniyle yeniden bozulmuş olabilir.

Rot Ayarı Nasıl Yapılır?

Öncelikle rot ayarının aracın periyodik bakımlarında zaten yapıldığını belirtelim. Ayrıca, rot ayarı yapan merkezlerde genelde rot ayarı kontrolü ücretsiz olarak yapılır; ancak bozuksa ve ayarlanması gerekiyorsa o zaman ücret ödemeniz gerekir. Yani aracınızın rot ayarının bozuk olduğundan şüphelendiğinizde sırf emin olmak için bile bir merkeze danışabilirsiniz.

Eğer rot ayarı bozuksa aracın modeli ve lastik basıncı da göz önüne alınarak, aşağıdaki 3 işlem uygulanır:

• Tekerlerin dikey ve yatay açıları tespit edilerek düz bir konuma getirilir. Bu noktada aracın marka modeli çok önemlidir; çünkü bazı modeller standartta negatif bir kambere sahiptir ve rot ayarı buna göre yapılmalıdır.
• Direksiyonun dönüşler sonrasında yeniden düz konuma gelmesini sağlamak için direksiyon ekseninin ileri ve geri açıları düzeltilir.
• Aracın ön ve arka akslarının açısı kontrol edilerek paralel konuma getirilir.

Balans Ayarı Nedir?

Balans aslında “denge” anlamına gelir. Balans ayarı ise ağırlığın tekerleklere eşit olarak dağıtılmasını ifade eder. Ağırlığın düzgün dağılabilmesi için tekerlek basınçları eşit ve marka modele göre tavsiye edilen düzeyde olmalıdır. Aksi takdirde, balans ayarı bozulur ve lastik taban yüzeyi yerle tam temas etmediği için aracın ağırlık merkezinde kayma meydana gelir.

Balans Ayarının Bozuk Olduğu Nasıl Anlaşılır?

• Araçta ve direksiyonda titreme varsa
• Direksiyon zor dönmeye başladıysa
• Direksiyonun tepki süresi arttıysa
• Aracın fren mesafesi uzadıysa
• Yüksek hızlarda araç yalpalıyorsa
• Lastikler birbiriyle orantısız aşınıyorsa aracınızın balans ayarı bozulmuş olabilir.

Balans ayarının bozulma sebeplerinin başında lastik basıncının doğru olmaması gelir. Lastik basınçları birbirlerinden farklıysa ya da model için önerilen seviyede değilse balans ayarı zamanla bozulur ve aracın ağırlık merkezi kayar. Ayrıca, bozuk yollarda jantta dengeyi sağlayan kurşunların yeri değişir ve bu da ağırlığın eşit dağılmamasına neden olabilir.

Balans Ayarı Nasıl Yapılır?

Yukarıda da değindiğimiz gibi balans ayarının özünde tekerlek ve jantların ağırlığının eşit olması vardır. Bu nedenle balans ayarı yapılırken tekerlek ve jantlar sökülür ve balans makinesinde ayrı ayrı ölçümleri yapılır.

• Lastik basınçları eşitlenir.
• Lastiklerdeki ağırlık dağılımı ölçülür ve hangi noktalara ağırlık eklenmesi gerektiği belirlenir.
• Doğru noktalara doğru gramajdaki ağırlıklar eklenir.

Lastik basınçlarının ve jant ağırlıklarının düzenlendiği bu basit işlem sonrasında, aracın balansı yani dengesi düzelir.

Rot Balans Ayarı Yapılmazsa Ne Olur?

• Aracın manevra kabiliyeti düşer. Rot balans ayarı yapılmazsa, direksiyonun tepki süresi uzar ve direksiyon herhangi bir yöne çevrildiğinde lastiğin bu hareketi izlemesi daha yavaş olur. Ayrıca, lastikler tam sağ ya da tam sol dönüşleri gerçekleştiremeyebilir.
• Aracın devrilme ve takla atma riski artar. Rot balans ayarı yapılmazsa aracın ağırlık merkezinde kaymalar olur ve ayrıca, lastik taban yüzeyi yerle tam temas edemez. Bu durumlar da yol tutuşunun azalmasına ve özellikle keskin virajlarda, ani manevralarda vb. durumlarda aracın devrilmesine neden olabilir.
• Seyir halinde tekerlekler patlayabilir. Rot balans ayarı yapılmazsa aracın tekerleri orantısız aşınır ve özellikle yüksek hızlarda tekerin aşınmaya bağlı patlama riski artar.
• Sürücünün araç üzerindeki hakimiyeti azalır. Rot balans ayarı yapılmayan bir araba hem sağa sola çeker hem de direksiyonu daha zor dönmeye başlar. Bu nedenlerle de sürücünün araç üzerindeki hakimiyeti azalır.
• Sürüş konforu düşer. Rot balans ayarı yapılmazsa yalnızca direksiyonda değil, ön ve arka kabin içinde de titreşimler meydana gelir. Özellikle yüksek hızlarda artan titreşim nedeniyle, konforlu bir yolculuk hayal olur.

Sıkça Sorulan Sorular